3- سورۀ قلم (گلچین سوم): سفارش به مراعات حال فقرا و مساکین، و طبقات محروم جامعه

 

 ترجمه و تفسیر آیاتی از سورۀ قلم (68)(ش3)

گلچین سوم: سفارش به مراعات حال فقراء و مساکین، و طبقات محروم جامعه:

الف) ترجمۀ موزون نَسَفی:

فَانْطَلَقُوا وَ هُمْ يَتَخافَتُونَ‏ (23)

[پس صاحِبان باغ و بُستان] رفتند، و با يكدگر به‌راز [سخن پنهان] می‏گفتند.

أنْ لا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُمْ مِسْكِينٌ ‏(24)

در مَيايَدا در اين بوستان، امروز، بر شما هيچ درويش.[1]

وَ غَدَوْا عَلَی‏ حَرْدٍ قادِرِينَ‏ (25)

و رفتند؛ و ايشان بر منع [فقیران]، توانايان [بودند] به‌نزد خويش.[2]

فَلَمَّا رَاَوْها قالُوا اِنَّا لَضَالُّونَ‏ (26)

چون ديدند بوستان را سوخته، گفتند:

”ما راه، غلط كرديم[3]، اين بوستان ما نيست كه ما آمديم!“؛ و قيلَ [= گفته شده]: يعنی: ”ما خطا كرديم، كه نيّت منع فقرا كرديم“ [و بُخل و خِسّت به‌خرج دادیم].

بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ‏ (27)

بَلْكْ[4] ما بی‌بهره كـَـرْدِ[گا]نيم[5]، و بدان‌قصد كه كرديم سزای اين حِرمانيم.

ب) تفسیر منظوم صفی(ره):

پس بسوی باغ آوردند روی

خُفْيَه ميكردند باهم گفتگوی‏

تا فقيران نشنوند آوازشان

زان‌كسان پوشيده گردد رازشان‏

رازشان اين بود كِامروز از سُراغ[6]

تا نيايد هيچ مسكينی به باغ‏[7]

خود بقصد ”منع مسكين“ بامداد

زود رفتند آن توانايان، و شاد -

قادرين، يعنی: به زعمِ زشتِ خويش

بودشان قدرت بضبطِ كشتِ خويش

پس چو ديدند: آنچه بُد اندوخته

كِشتِ زارِ خود - سياه و سوخته‏

پس بگفتند آن زمان با اُشتُلُم:[8]

راه باغ خود مگر كرديم گم‏؟!

باغ ما، زيرا كه دی معمور بود!

آفت و ويرانی از وی دور بود!

پس بگفتند اين، كه: اين بُستانِ ماست؛

”بلكه ما بی‌بهره‌‏ايم“ از آن بخواست.‏[9]

 

---

[1]) درویش در اینجا یعنی: فقیر.

[2]) یعنی: نزد خود چنین می‌پنداشتند که قادرند و می‌توانند حقّ مردم فقیر را ندهند و آنها را از خود برانند.

[3]) یعنی: ما در انتخاب راه و مسیر، اشتباه و غلط كرديم.

[4]) بَلْکْ: رسم‌الخطّ و ضبط قدیمی واژۀ پارسی «بلکه».

[5]) بی‌بهره کرده: اسم است، در مقام انتساب به (بی‌بهره کننده) که خداست؛ یعنی: بی‌بهره شدگان.

[6]) سُراغ: اثر، نشانه، نشانی.

[7]) یعنی: مبادا از خودمان اثر و نشانی برجا بگذاریم تا فقیر و بینوایی در باغ به سراغ ما آید.

[8]) اُشتُلُم: داد و بیداد، تندی، نکوهش و سرزنش.

[9]) یعنی: بانگ ”ما پولداران هستیم که محروم و بی‌بهره‌ایم!“ (نه فقراء و بینوایان)، از این باغ و بُستان ما برآمد.

مهر سعادت (عرفان قرآنی - گلچین تفسیر صفی، سرودۀ صفیعلی‌شاه، با تلفیقاتی از تفسیر نَسَفی) طبق ترتیب نزول سوره ها یعنی ,كرديم ,تفسیر ,بی‌بهره ,فقیر ,خويش ,محروم جامعه ,طبقات محروم ,طبقات محروم جامعه منبع